Καταφύγια άγριας ζωής

Η γεωγραφική θέση της Κρήτης – στο μέσον της Ανατολικής Μεσογείου και στο “σταυροδρόμι” τριών ηπείρων, η γεωμορφολογία αλλά και το κλίμα της έχουν συντελέσει στη δημιουργία ιδανικών συνθηκών για την ανάπτυξη χλωρίδας και πανίδας

Στο δίκτυο ΝATURA έχουν ενταχθεί συνολικά 53 περιοχές. Από αυτές οι 27 έχουν χαρακτηρισθεί ως Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ), 25 ως Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) και μία προστατεύεται και από τα δύο καθεστώτα προστασίας. Είκοσι δύο περιοχές έχουν χαρακτηρισθεί και ως Σημαντικές Περιοχές για Πουλιά (ΣΠΠ), ενώ έχουν καταγραφεί 228 υγρότοποι, παράκτιοι και εσωτερικοί.

Παρατήρηση πουλιών

Σχεδόν τα μισά είδη πτηνών που μπορεί κανείς να παρατηρήσει στην Κρήτη είναι αποδημητικά, τα οποία κάθε χρόνο ακολουθούν την ίδια διαδρομή, από τη βόρεια Ευρώπη προς την Αφρική και αντίστροφα και σε διάφορες τοποθεσίες κάνουν στάση για να ανακτήσουν δυνάμεις προτού συνεχίσουν το επίπονο ταξίδι τους.

Σημαντικοί είναι επίσης οι πληθυσμοί ειδών που ζουν μόνιμα ή αναπαράγονται στην Κρήτη και εντοπίζονται κυρίως στις Ζώνες Ειδικής Προστασίας του Ευρωπαϊκού Δικτύου NATURA 2000.

Περιφερειακή Ενότητα Χανίων

Στην Περιφερειακή Ενότητα Χανίων, οι ζώνες ειδικής προστασίας και τα σημεία παρατήρησης βρίσκονται:

  1. Στη Χερσόνησο Γραμβούσας, στις νησίδες Ήμερη και Άγρια Γραμβούσα, στο Ποντικονήσι, στη Χερσόνησο Ροδωπού και στη νησίδα Άγιοι Θεόδωροι (Θοδωρού).
  2. Στην περιοχή Μετερίζια, Άγιος Δίκαιος – Τσουνάρα – Βιτσιλιά Λευκών Ορέων. Εκτός της ένταξης στο Δίκτυο NATURA 2000, η περιοχή προστατεύεται ως Καταφύγιο Άγριας Ζωής και Τοπίo Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (Ελαφόνησος, Πολυρρήνια, Ρογδιά, Βουτάς).
  3. Στις λίμνες Αγυάς και Κουρνά καθώς και στην εκβολή Αλμυρού. Πρόκειται για σημεία παρατήρησης εύκολα προσβάσιμα. Η λίμνη της Αγυάς, νοτιοδυτικά των Χανίων, αν και τεχνητή, έχει ίσως την πλουσιότερη ποικιλία από υγροτοπικές φυτοκοινωνίες. Η λίμνη Κουρνά είναι η μόνη φυσική λίμνη γλυκού νερού της Κρήτης. Όλη η περιοχή της λίμνης Κουρνά βρίσκεται εντός Καταφυγίου Άγριας Ζωής.
  4. Στον Εθνικό Δρυμό Σαμαριάς – Φαράγγι Τρυπητής – Ψιλάφι – Κουστογέρακο. Στα Λευκά όρη έχουν καταγραφεί 199 είδη πτηνών. Η παρακολούθηση των πουλιών μπορεί να γίνει σε ολόκληρο τον ορεινό όγκο, απαιτεί όμως πολύωρη και μερικές φορές επώδυνη πεζοπορία.
  5. Στο φαράγγι Καλλικράτη – Αγρουλιανό φαράγγι – Οροπέδιο Μανικά, Νοτιοδυτική Γαύδος και Γαυδοπούλα. Τα τρία τέταρτα της έκτασης του Καλλικράτη είναι Καταφύγια Άγριας Ζωής. Η Γαύδος προστατεύεται ως Τόπος Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους.

Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου

Στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου βρίσκονται:

  1. Στο Πρασανό φαράγγι, Σώρο, Αγκάθι, Κέδρο, Κουρταλιώτικο φαράγγι, φαράγγι Πρέβελη. Τα φαράγγια Κουρταλιώτη και Πρέβελη εκβάλλουν στα νότια παράλια. Σημαντικότερο στοιχείο της περιοχής είναι το δεύτερο μεγαλύτερο φοινικόδασος της Κρήτης. Τα φαράγγια κατά το μεγαλύτερο τμήμα τους είναι Καταφύγια Άγριας Ζωής, η δε Πρέβελη προστατεύεται και ως Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους.
  2. Στον Ψηλορείτη, Κρουσώνα – Βρωμονερό Ίδης. Στον Ψηλορείτη, έχουν καταγραφεί 155 είδη ορνιθοπανίδας. Τμήματα της έκτασης προστατεύονται ως Καταφύγια Άγριας Ζωής, Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους, αλλά και Μνημεία της Φύσης.

Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου

  1. Στο όρος Γιούχτας, Νήσο Δία. Ο ορεινός όγκος του Γιούχτα προστατεύεται ως καταφύγιο άγρας ζωής, τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και αρχαιολογική ζώνη. Εκεί έχουν καταγραφεί 60 είδη πτηνών. Η νήσος Δία (μαζί με τις νησίδες Παξιμάδι και Πεταλίδι) αποτελεί σημαντικό σταθμό ξεκούρασης για τα μεταναστευτικά είδη πτηνών κατά τη φθινοπωρινή μετανάστευση.
  2. Στα Αστερούσια όρη, εκβολή Γεροπόταμου Μεσσαράς. Στο παρελθόν, η εκβολή του Γεροπόταμου αποτελούσε τον μεγαλύτερο υγρότοπο της Κρήτης. Οι συνεχείς όμως ανθρωπογενείς παρεμβάσεις έχουν συρρικνώσει τον υγρότοπο. Παρ’ όλα αυτά, είναι σημαντική περιοχή για μεταναστευτικά υδρόβια και παρυδάτια πουλιά. Εκτός της ένταξης στο Δίκτυο NATURA 2000 (ΕΖΔ & ΖΕΠ), η περιοχή περιλαμβάνει Καταφύγια Άγριας Ζωής, Αρχαιολογικές Ζώνες, Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους και Παράκτιους Νησιωτικούς Υγροτόπους. Στις δύο αυτές περιοχές εντοπίζονται 210 καταγεγραμμένα είδη ορνιθοπανίδας.
  3. Στην Κορυφή Λάζαρος – Μαδάρα Δίκτης, Φαράγγι Σεληνάρι – Βραχάσι, Κορυφή Κούπα. Μεγάλα τμήματα της συγκεκριμένης έκτασης προστατεύονται ως Καταφύγια Άγριας Ζωής, Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους, Νησιωτικοί Υγρότοποι και Αρχαιολογικοί Χώροι. 175 είδη πτηνών απαντώνται στη Δίκτη και στην ευρύτερη περιοχή.

Περιφερειακή Ενότητα Λασιθίου

  1. Η Νοτιοδυτική Θρυπτή (Κουφωτό). Τμήμα της περιοχής προστατεύεται ως Καταφύγιο Άγριας Ζωής.
  2. Το Βορειοανατολικό άκρο Κρήτης, Διονυσάδες νήσοι. Το βορειοανατολικό άκρο της Κρήτης περιλαμβάνει τη χερσόνησο Σίδερο, το φοινικόδασος του Βάι, τους παράκτιους υγροτόπους του Παλαίκαστρου και τις κοντινές νησίδες Διονυσάδες, Ελάσα και Γράντες. Τμήματά της προστατεύονται ως Καταφύγια Άγριας Ζωής, Αρχαιολογικές Ζώνες και Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους.
  3. Τα Όρη Ζάκρου, Νήσος Κουφονήσι, γύρω νησίδες και νησίδες Καβάλλοι. Τμήμα της περιοχής είναι χαρακτηρισμένο ως Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους και Αρχαιολογική Ζώνη, ενώ η Αλατσολίμνη και το έλος της Κάτω Ζάκρου προστατεύονται από το Π.Δ. για τους Νησιωτικούς Υγροτόπους.